Η ανάγκη για ασφάλεια είναι από τις πιο θεμελιώδεις ανθρώπινες επιθυμίες. Είναι εκείνη η αίσθηση που μας προσφέρει ηρεμία, μας κρατά προστατευμένους και μας βοηθά να αποφεύγουμε το ρίσκο. Όμως, πόσο συχνά η επιθυμία για ασφάλεια μετατρέπεται σε έναν αόρατο κλοιό που μας περιορίζει; Η ασφάλεια που αναζητούμε μπορεί να καταλήξει να γίνει μια παγίδα, όταν το κόστος της είναι η στασιμότητα και η απώλεια της ευκαιρίας για εξέλιξη.
Η ασφάλεια ως άμυνα και τρόπος ζωής
Από μικρή ηλικία, μαθαίνουμε ότι η ασφάλεια είναι συνώνυμη της ευτυχίας. Μας διδάσκουν να αποφεύγουμε τις καταστάσεις που φέρνουν άγχος ή αβεβαιότητα, να επιλέγουμε το ασφαλές μονοπάτι αντί για το άγνωστο. Αυτή η νοοτροπία χτίζεται με τα χρόνια και γίνεται ένας μηχανισμός άμυνας. Όταν η ασφάλεια είναι το πρωταρχικό μας κίνητρο, γινόμαστε ειδικοί στο να αναγνωρίζουμε κινδύνους και να αποφεύγουμε κάθε τι που ενδέχεται να μας εκθέσει σε αποτυχία ή πόνο.
Κι όμως, αυτή η προσέγγιση μας οδηγεί σε ένα περιορισμένο πλαίσιο ζωής. Οι επιλογές μας γίνονται όλο και πιο συντηρητικές, καθώς προσπαθούμε να αποφύγουμε την απογοήτευση ή τον κίνδυνο. Αυτός ο «ασφαλής» τρόπος ζωής όμως, μπορεί να μας απομακρύνει από το να νιώσουμε πραγματικά ζωντανοί. Μπορεί να νιώθουμε προστατευμένοι, αλλά είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι;
Όταν η ασφάλεια γίνεται εμπόδιο
Συχνά, η ανάγκη για ασφάλεια μας κρατά σε παλιούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς. Ίσως να αποφεύγουμε να εκφράσουμε τις αληθινές μας επιθυμίες από φόβο μήπως απορριφθούν. Ή μπορεί να παραμένουμε σε σχέσεις που δεν μας ικανοποιούν, μόνο και μόνο επειδή φοβόμαστε το άγνωστο που κρύβεται πέρα από την έξοδο. Και κάπου εκεί, η ασφάλεια που μας προστάτευε, γίνεται παγίδα που μας κρατά δέσμιους.
Η υπερβολική αναζήτηση ασφάλειας μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο. Όσο περισσότερο αποφεύγουμε το ρίσκο, τόσο λιγότερο αναπτύσσουμε την ικανότητά μας να αντέξουμε τις προκλήσεις. Έτσι, καταλήγουμε να φοβόμαστε ακόμα και το πιο μικρό βήμα προς την αλλαγή, διότι το άγνωστο μοιάζει αξεπέραστο. Όμως, η ζωή εξελίσσεται και μαζί της αλλάζουμε κι εμείς. Αν παραμένουμε ακίνητοι, η ίδια η ανάγκη για ασφάλεια μπορεί να καταλήξει να γίνει το μεγαλύτερο μας εμπόδιο.
Η απελευθερωτική δύναμη της αλλαγής
Πολλές φορές, η αληθινή ασφάλεια δεν έρχεται από την αποφυγή του κινδύνου, αλλά από την εμπιστοσύνη ότι μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε ό,τι προκύψει. Η αίσθηση του “ελέγχου” δεν βρίσκεται στο να διασφαλίζουμε ότι δεν θα μας συμβεί τίποτα κακό, αλλά στο να αναγνωρίζουμε ότι έχουμε τη δύναμη να προσαρμοστούμε. Η ανάπτυξη αυτής της εμπιστοσύνης είναι το κλειδί για να αποδεχτούμε την αβεβαιότητα ως μέρος της ζωής μας και όχι ως εχθρό.
Η αλλαγή μπορεί να γίνει σταδιακά, με μικρά βήματα προς το άγνωστο. Αρχίζουμε με κάτι που μας φαίνεται «διαχειρίσιμο» και προχωράμε από εκεί. Όσο περισσότερο εκτίθεται κανείς σε νέες εμπειρίες, τόσο λιγότερο απειλητικές φαντάζουν. Σαν μια σκάλα που ανεβαίνουμε βήμα-βήμα, η ανάπτυξη της προσαρμοστικότητας μας δίνει τη δυνατότητα να νιώσουμε ασφαλείς ακόμα και μέσα σε συνθήκες που δεν είναι «ασφαλείς» με την παραδοσιακή έννοια.
Πώς να διακρίνεις την ασφάλεια από τον φόβο
Για να αναγνωρίσουμε αν η ανάγκη μας για ασφάλεια λειτουργεί υποστηρικτικά ή περιοριστικά, πρέπει να θέσουμε ερωτήματα που να μας προκαλούν να κοιτάξουμε βαθύτερα:
-
Τι φοβάμαι περισσότερο; Είναι ο φόβος της αποτυχίας ή μήπως φοβάμαι ότι αν αλλάξω, θα χάσω κάτι που με καθορίζει;
-
Ποια κομμάτια της ζωής μου παραμένουν αμετάβλητα επειδή τα θεωρώ «ασφαλή»; Είναι πραγματικά αυτά που με κάνουν ευτυχισμένο/η;
-
Πώς θα ήταν η ζωή μου αν έκανα μικρά βήματα έξω από το γνώριμο; Μήπως μια μικρή «παραβίαση» της ζώνης άνεσης μπορεί να με οδηγήσει σε κάτι αναπάντεχα όμορφο;
Η πραγματική ασφάλεια δεν προέρχεται από το να αποφεύγουμε το άγνωστο, αλλά από την καλλιέργεια της εμπιστοσύνης ότι μπορούμε να προσαρμοστούμε και να εξελιχθούμε. Είναι η γνώση ότι, ακόμα και αν δεν γνωρίζουμε τι θα φέρει η επόμενη μέρα, είμαστε εξοπλισμένοι με την ικανότητα να ανταποκριθούμε. Και αυτή η γνώση, αντί να περιορίζει, μας απελευθερώνει.
Όταν η απελευθέρωση γίνεται πράξη
Κλείσε τα μάτια και φαντάσου το αίσθημα της ελευθερίας. Όχι ως κάτι μακρινό, αλλά ως μια επιλογή που μπορείς να κάνεις. Η ασφάλεια δεν χρειάζεται να σημαίνει στασιμότητα, ούτε η αλλαγή να σημαίνει χάος. Η αληθινή ισορροπία έρχεται όταν επιτρέπεις στον εαυτό σου να κινηθεί πέρα από το «γνωστό» και να δει τι κρύβεται στην άλλη πλευρά του φόβου.
Συντάκτης: Ελένη Τουρλούκη
